Vast of variabel energiecontract – wat kies je het best?

De media hebben er de mond vol van: ondanks het aanhoudende conflict in Oekraïne brengen sommige leveranciers opnieuw energiecontracten met vaste tarieven op de markt. Duizenden huishoudens met een contract dat ten einde loopt overwegen op dit het moment van formule of leverancier te veranderen. Maar als je de verschillende opties begint te vergelijken, kom je voor het grote dilemma te staan: kies je het best voor een contract met een vaste prijs of met een variabele prijs? Wat is het verschil tussen beide? Welke formule past het best bij het ene of het andere verbruiksprofiel?

Als je jezelf herkent in deze situatie ben je aan het juiste adres! We gaan je alles over deze twee soorten tarieven uitleggen. Daarna zul je vol vertrouwen de juiste keuze kunnen maken wanneer je beslist om van energiecontract te veranderen.

>> Lees ook: De ultieme gids voor het afsluiten van je eerste energiecontract

Wat is een energiecontract met een vast tarief?

Als je voor een contract met een vast tarief voor je elektriciteit of gas kiest, betekent het dat de prijs die je betaalt per kilowattuur (kWh) voor de hele duur van het contract dezelfde blijft. Je bent dus voor een bepaalde periode (vaak één of drie jaar) verzekerd van een vaste prijs. Je kiest voor zekerheid.

Vanwege de dramatische stijging van de energieprijzen in 2022 als gevolg van de oorlog in Oekraïne, hadden alle Belgische leveranciers, zonder uitzondering, besloten hun vaste contracten van de markt te halen. Sinds begin 2023, met de daling van de prijzen op de groothandelsmarkten, biedt energieleverancier Luminus opnieuw contracten met vaste tarieven aan. Hij is toch momenteel de enige die dat doet. Ondanks een dalende trend op de markten blijven de energieprijzen namelijk volatiel. Daarom bieden de meeste Belgische leveranciers uitsluitend (maandelijkse of driemaandelijkse) variabele contracten aan.

Wat is een variabel energiecontract?

Voor een variabel energiecontract, daarentegen, past de leverancier de prijs per kilowattuur iedere maand of om de drie maanden aan op basis van een specifieke index.

Voor aardgas bijvoorbeeld, gebruiken leveranciers vaak de TTF103-index (driemaandelijkse referentie-index voor aardgas in België). Zo wordt de gasprijs per kilowattuur (zonder de vaste onderdelen zoals de netkosten) berekend volgens de formule TTF103 + X, waarbij
– TTF103 de waarde van de index is die driemaandelijks wordt aangepast (uitgedrukt in c€/kWh);
– X de marge is van de leverancier (uitgedrukt in c€/kWh).

Dat soort contract volgt heel nauw de realiteit van de energiemarkt. Wie voor een variabel energiecontract kiest, kan bij een daling van de elektriciteits- of gasprijzen op de groothandelsmarkten zijn tarieven zien dalen. Maar het omgekeerde geldt natuurlijk ook: vindt er een onverwachte prijsstijging plaats, dan ben je ook meer kwijt aan gas en stroom, zoals aan het einde van 2021 en gedurende heel 2022 het geval was.

>> Lees ook: Waarom de variabele tarieven iedere maand veranderen

Voor- en nadelen van vaste en variabele tarieven voor energie

Je hebt het door: zowel een vast als een variabel energiecontract hebben hun voor- en nadelen.

Vaste energieprijs:

• Voordelen: de prijzen zijn stabiel en je komt bij het lezen van de voorschotfactuur dus niet voor onaangename verrassingen te staan. Je bent beschermd tegen plotse prijsschommelingen op de energiemarkt.
• Nadelen: in ruil voor die zekerheid neemt de leverancier doorgaans iets meer marge op een contract met een vast tarief.

Variabele energieprijs:

• Voordelen: je kunt van interessante kortingen genieten als de marktprijzen tijdens de looptijd van je contract dalen. Bovendien is de variabele energieprijs op de datum van ondertekening doorgaans lager dan die van contracten met een vast tarief.
• Nadelen: de risico’s zijn groter en je bent niet beschermd tegen prijsstijgingen.

Vergeet bovendien niet dat zowel een vaste als een variabele energieprijs maar betrekking hebben op de kosten voor de energie zelf. Die maken doorgaans ongeveer een vijfde van je contract uit. Echter is dat nu tijdelijk dichter in de buurt van driekwart van de factuur daar de overheid de btw tot 6 % heeft verlaagd tot en met 31 maart 2023. Voor meer info over de andere onderdelen van je factuur (netkosten, heffingen, of btw) kun je terecht naar de website van de CREG (de federale regulator).

Energie vergelijken: kun je vast of variabel wel vergelijken?

In de praktijk blijkt het vrij ingewikkeld om een vast met een variabel energiecontract te vergelijken vanwege hun verschillende aard. Voor een écht accurate vergelijking zouden we op voorhand rekening moeten houden met de maandelijkse of driemaandelijkse indexering van het variabel tarief. Maar dat is moeilijk of zelfs onmogelijk om accuraat te voorspellen. Wat we wél kunnen doen, is de tarieven van de afgelopen 12 maanden bestuderen om daar eventuele tendensen uit op te maken. Echt nauwkeurig is die voorspelling natuurlijk nooit, dus kun je er geen precieze vergelijking mee maken.

>> Te ontdekken: de beste aanbiedingen van de maand voor elektriciteit en gas

Wat is het best: een variabel of vast tarief voor elektriciteit of gas?

Hoe kies je dan tussen deze twee tariefmethoden als je niet precies kunt bepalen welk tarief op termijn het voordeligst is? Daarvoor houd je rekening met andere factoren:

• Hoezeer je bereid bent om risico’s te nemen;
• De economische conjunctuur en het gezond verstand dat daaruit voortvloeit.

Ben je een geboren speculant?

Speculeer je graag op de energieprijzen en denk je dat de huidige prijzen, die ten opzichte van de laatste maanden al aanzienlijk zijn gedaald, de komende maanden nog meer kunnen zakken? Dan is een energiecontract met een variabel tarief iets voor jou!

Als je daarentegen geen plotse prijsstijging van elektriciteit of gas wilt, omdat dit flink zou kunnen snoeien in je huishoudbudget, dan kies je misschien het best voor een contract met een vast tarief. Ondanks een prijs per eenheid die iets hoger is dan met een varaiabel tarief, kun je dankzij die stabiliteit je algemene uitgaven rustiger plannen, zonder te moeten vrezen voor een verrassing wanneer je voorschotfactuur komt.

Hoe vind je het beste tarief op basis van de globale economische situatie?

Soms gaat het niet om durven of risico’s nemen. Soms moet je gewoon vertrouwen op de economische conjunctuur. Zo nu en dan zijn er immers heel uitzonderlijke situaties die je niet te missen kansen bieden, speculant of niet.

Neem nu de coronacrisis. De prijzen van elektriciteit en gas bereikten op dat moment historisch lage niveaus. In zo’n geval was het wel heel interessant om deze prijzen te blokkeren met een vast contract van drie jaar. Want ook al leken de variabele tarieven interessanter dan vaste tarieven op het moment dat je de prijzen van de contracten vergeleek, de situatie is snel veranderd in de maanden die volgden, en de klanten die de goede intuïtie hadden om die lage prijzen “vast te zetten” moeten opgelucht zijn geweest dat ze de dramatische prijsstijging waarmee zoveel huishoudens werden geconfronteerd niet hebben meegemakt. Als de prijzen waren blijven dalen, hadden deze klanten gewoon een nieuw energiecontract kunnen afsluiten.

In het tegengestelde geval, als de energieleveranciers ze niet van de markt hadden gehaald, zouden vaste contracten in het hart van de energiecrisis misschien niet de beste keuze zijn geweest. Met een vast tarief had je namelijk niet kunnen profiteren van de daling van de energieprijzen die op de pieken volgde. Zo zou je een ander, variabel contract hebben moeten afsluiten om “laat” van die daling te beginnen te genieten.

Hoe vind je het juiste contract?

Hoewel een terugkeer naar vaste tarieven consumenten die bezorgd zijn door variabele prijzen zou kunnen geruststellen, blijft voorzichtigheid geboden. Om de volatiliteit van de markt even te compenseren, rekenen leveranciers een hogere prjis per kWh aan bij vaste contracten dan bij variabele. Er is echter ook geen bewijs dat de energieprijzen niet opnieuw de pan uit kunnen rijzen in geval van een geopolitische omwenteling, waar een vast tarief u tegen zou kunnen beschermen.

Om je met je keuze te helpen, is vergelijken een van de sleutels. Een prijsvergelijker zoals Energie-Vergelijker.be is een troef want je kan er de beste aanbiedingen van het moment vinden, de prijs per kWh van de verschillende vaste en variabele formules bekijken, en een idee krijgen van het bedrag van je jaarlijkse factuur op grond van je verbruiksprofiel. Bovendien kun je contact met ons team opnemen op info@energie-vergelijker.be als je vragen hebt of meer informatie wenst.

Geen juist of fout antwoord

Vaste of variabele prijzen? Uiteindelijk is er geen goede of slechte keuze. Jij beslist: wil je stabiliteit, ook als dat betekent dat je daar iets meer voor moet betalen? Of denk je dat de volatiliteit in je voordeel kan spelen? De keuze is voor iedereen verschillend en een goede kennis van je situatie en behoeften hebben is essentieel.

En als je nog steeds niet kunt kiezen, kun je nog altijd contact opnemen met een van de adviseurs van Energie-Vergelijker.be. We kunnen dan samen je verbruiksprofiel opstellen en bepalen hoe jouw ideale energiecontract eruitziet. Contacteer ons op info@energie-vergelijker.be.

Ter herinnering: Alleen Luminus biedt begin 2023 vaste tarieven aan. De andere Belgische energieleveranciers bieden nog uitsluitend variabele contracten (meestal maandelijks of driemaandelijks geïndexeerd) omdat de energiemarkt nog vrij volatiel is.