De uurwisseling in 2023 in België: bespaar je ook echt energie?

In de nacht van zaterdag 25 op zondag 26 maart 2023 is het weer zover: we schakelen over op zomeruur en draaien de klok een uurtje vooruit. Hoewel die omschakeling ooit in het leven werd geroepen om op energie te besparen, lijkt het terugdraaien van de klok nu niet veel meer uit te maken voor het elektriciteitsverbruik. Waarom houden we dan nog vast aan die gewoonte?

In de nacht van de laatste zondag van maart zulllen we een uurtje minder slapen. Een vreemd fenomeen dat de Belgische huishoudens echter al gewoon zijn sinds de jaren ’70.

De klokken van onze smartphones en andere slimme toestellen schakelen automatisch om. Meer traditionele klokken pas je handmatig aan. Maar één uur gaan ze sowieso allemaal vooruit. Dit jaarlijks ritueelt luidt de grote terugkeer van het zomeruur in. Maar moest die uurwisseling niet afgeschaft worden? Zijn de uren van de uurwisseling wel of niet geteld? Tik, tak…

Wanneer schakelen we voor de laatste keer op zomer-/wintertijd?

Oorspronkelijk hield de uurwisseling het in 2021 voor bekeken, zoals aangekondigd in 2018. Dat betekent dus dat we in oktober 2020 nog eens zouden zijn overgeschakeld op het winteruur, en dat we dan op 28 maart 2021 voorgoed zouden zijn overgeschakeld op het zomeruur.

Echter kwamen er andere prioriteiten op die het afschaffen van de uurwisseling op de achtergrond schoven, namelijk de coronacrisis en dan de oorlog in Oekraïne. Bovendien kunnen de Europese regeringen het niet eens worden over welk uur we allemaal moeten behouden. De vraag is nu tot welke datum die zaak uitgesteld is.

Hoe dan ook, de uurwisseling wordt in principe in de komende jaren afgeschaft. Waarom die beslissing? Heeft ze het hele jaar door een invloed op je energieverbruik? Betekent dit dat het nu voor altijd zomer zal zijn? (Helaas niet, maar een mens mag dromen.)

Waarom het uur verandert: hoe het allemaal begon

De omschakeling naar het winteruur betekent dat de wijzers van de klok om 3 uur ’s morgens één uur achteruit worden gezet. Het is dan 2 uur. Dat wil zeggen dat je een uurtje ‘wint’ – en dus ook langer in bed mag blijven liggen! Op 26 maart 2023 verliezen we dit uur weer, want dan draaien we de wijzers van de klok een uur verder. In plaats van 2 uur ’s nachts, is het dan plots weer 3 uur.

Hoewel dit fenomeen ondertussen helemaal is ingeburgerd, bestaat het nochtans nog maar een vijftigtal jaar, sinds de oliecrisis van 1973. De bedoeling? Energie besparen door het gebruik van kunstlicht zoveel mogelijk te beperken.

Het was immers de bedoeling om de dag te verschuiven om zo maximaal van het zonlicht te kunnen genieten in de lente en de zomer. Door onze klokken ’s zomers een uur vooruit te zetten, gaat de zon dus ‘later’ onder, waardoor we langer kunnen wachten met het gebruik van kunstlicht. Dat betekent echter ook dat de zon later opkomt. Maar aangezien de dagen in deze maanden steeds langer worden, is dat nadeel verwaarloosbaar. Die logica is dezelfde voor het winteruur. Door de klokken terug te zetten, gaat de zon ‘vroeger’ op, en hierdoor vermindert men het gebruik van elektriciteit ’s morgens.

Decennialang besparingen op de energiefacuur… maar nu dus niet meer.

Jarenlang konden we dankzij die overgang naar het zomeruur effectief goed op energie besparen. We moeten daar ook wel bij zeggen dat zowel de privé- als overheidsverlichting hoofdzakelijk bestond uit gloeilampen die enorm veel energie verslonden. In 2009 schatte een Franse studie van EDF en ADEME dat dankzij de uurwisseling 440 GWh energie werd bespaard.

Maar dankzij ledlampen liggen de kaarten nu helemaal anders. Omdat ledlampen zo weinig verbruiken, is het energieverbruik tussen zomer- en wintertijd verwaarloosbaar klein. Daar komt nog bij dat huishoudtoestellen tegenwoordig veel energie-efficiënter zijn.

>> Energieklasse: Weg met “+”, de nieuwe energielabels gaan van A tot G

Kortom, al die factoren zorgen dat de voordelen van een omschakeling naar het zomeruur jaar na jaar kleiner worden. Dat stelde ook de Europese Commissie vast. In een rapport dat in 2017 werd gepubliceerd, verklaarde ze dat de energiebesparing door de uurwisseling 0,5% tot 2,5% van het totale verbruik bedraagt – een vrij kleine besparing dus.

De uurverandering: een averechtse maatregel?

Hoewel het zojuist aangehaalde rapport een energiebesparing aantoont, hoe klein dan ook, leggen verschillende studies een verband tussen de uurwisseling en verschillende negatieve, zelfs dramatische gevolgen. Zo zou ze onder andere zijn gelinkt met:

• een groter aantal ziekenhuisopnames voor hartaanvallen en beroertes;
• een stijging van verkeersongevallen bij het overschakelen op wintertijd.

Andere studies spreken echter bovenstaande resultaten tegen, en stellen zelfs een verband vast tussen de uurverandering en weldaden voor de gezondheid, en tussen de uurverandering en een vermindering van verkeersongevallen. Bovendien zouden ook andere factoren de oorzaak zijn van de negatieve effecten in beide gevallen, zoals bijvoorbeeld het slechte weer in winter voor de ongevallen. Daarom is het moeilijk om formeel te verklaren dat de uurwisseling al dan niet nadelig is voor de samenleving.

Voor of tegen de uurwisseling in België ? De publike opinie antwoordt

Is het dan nog de moeite om de klokken twee keer per jaar om te stellen? Om deze kwestie aan te pakken, besloot de Europese Commissie een groot volksreferendum te houden om de Europese burgers te vragen of ze de uurwisseling al dan niet willen behouden. Het antwoord was duidelijk. In zo goed als alle lidstaten waren de burgers vóór een afschaffing van het systeem.

Daarom moesten België, Nederland en Luxemburg in principe in maart 2021 voor de laatste keer omschakelen naar het zomeruur. Benelux besloot ermee in te stemmen om hun tijdzone te harmoniseren. De meeste Europese landen kozen voor het zomeruur, maar het zou kunnen dat de Scandinavische landen liever bij het winteruur blijven. Ook al werd de eindelijke beslissing uitgesteld gezien de context van de jaren 2020, 2021 en 2022, lijkt het duidelijk dat we in de nabije toekomst af zijn van de uurwisseling.

Gedaan dus met die klok verzetten… Maar is het dan ook gedaan met energiebesparingen?

De minieme besparing die je aan de uurwisseling te danken had, is dus in de toekomst voorbij. Maar hoe kan je dan wél besparen op energie? Daar zijn gelukkig nog meer dan voldoende manieren voor.

Om te beginnen: verlaag je factuur door je energieverbruik te verminderen. Dit is goed haalbaar met apparaten en lampen die weinig elektriciteit verbruiken. Denk er ook aan je gewoonten aan te passen om je energieverbruik te beperken (doe het licht en toestellen uit wanneer je een kamer verlaat, trek stekkers van apparaten uit het stopcontact als je ze niet gebruikt enz.).

Tot slot verminder je je facturen nog het best door de prijzen regelmatig te vergelijken met die op de markt. De energieprijs schommelt immers vaak. Je zult dus één keer per jaar moeten nagaan of je nog altijd van de beste prijzen op de markt geniet. Gebruik daarvoor een prijsvergelijker zoals die van de federale regulator (Creg Scan) of zoek rechtstreeks naar een nieuw contract via Energie-Vergelijker.be.

Heb je nog vragen? Wil je graag advies van een energie-expert om de goedkoopste leverancier te kunnen vinden? Ons team van adviseurs helpt je helemaal gratis om energie te besparen, met of zonder uurwisseling! Contacteer ons op info@energie-vergelijker.be.