Hoe wordt de prijs van elektriciteit (en gas) per kWh in België bepaald?

De prijs per kilowattuur (kWh) is een van de belangrijkste componenten van een elektriciteitsfactuur. Maar waarom? Zijn er verschillende soorten? En wat met gas, dan? Energie-Vergelijker.be maakt voor jou de balans op.

---

Overzicht

• Waaruit bestaat een factuur van elektriciteit?
  1. De energieprijs, hetzij de prijs van elektriciteit
  2. De transmissie- en distributiekosten
  3. De belastingen en toeslagen
• Een verschillende prijs per kWh, naargelang het soort elektriciteitsmeter
  • De prijs van elektriciteit ’s nachts: de tweevoudige meter en de exclusief nachtmeter in de praktijk
  • Twijfel je tussen een enkelvoudige en een tweevoudige meter?
• Wat is voordeliger: een vaste of variabele prijs voor elektriciteit?
  • Wat zijn vaste en variabele prijzen alweer?
  • Welk tarief is geschikt voor jou?
• Twee tips om het elektriciteitstarief op maat te kiezen
  1. Het juiste elektriciteitscontract kiezen
  2. De juiste energieleverancier kiezen
• Elektriciteitsprijzen vergelijken in Vlaanderen en Wallonië
• Elektriciteitsprijzen vergelijken in Brussel
• De evolutie van de prijs per kWh in België
• Hoe bekom ik een goedkoper tarief?
• Wat met de prijs van gas?

---

Wie elektriciteitsverbruik zegt, heeft het uiteraard ook over het te voorziene energiebudget. Om dat te bepalen, houd je niet enkel rekening met goede energiegewoontes, maar ook met een andere factor: het tarief. Hoe lager dat ligt, hoe minder je betaalt voor eenzelfde aantal kilowatturen (kWh). Logisch, zou je denken. Daarnaast spelen echter nog een aantal andere componenten een rol. In onderstaand overzicht vind je alles wat je moet weten over de componenten die de prijs van elektriciteit in 2023 bepalen.

Waaruit bestaat een factuur van elektriciteit?

Een elektriciteitsfactuur bestaat uit drie onderdelen:

1. de prijs van de energie zelf,
2. de kosten van transmissie en distributie,
3. alsook het bedrag van belastingen en toeslagen.

Die drie elementen bepalen het bedrag dat aan de consument wordt aangerekend.

---

1. De energieprijs, hetzij de prijs van elektriciteit zelf

De energieprijs kan de leverancier zelf bepalen, behalve voor het sociaal tarief, dat door de federale regulator wordt vastgelegd. De prijs voor elektriciteit per kWh hangt voornamelijk af van de prijzen op de groothandelsmarkt. Die verschilt dan ook vaak per leverancier.

Deze omvat:

• de prijs voor elektriciteit per kilowattuur,
• de vaste vergoeding, het zogenaamde jaarlijkse abonnement,
• de kosten die de leverancier draagt in verband met zijn verplichting om garanties van oorsprong te kopen en, in Vlaanderen, warmtekrachtcertificaten.

Meestal vind je dat laatste onderdeel op de factuur terug onder de benaming ‘Bijdrage voor hernieuwbare energie’, ‘Groenestroomkosten’, of soms ook ‘Warmtekrachtkosten’.

>> Wie is de goedkoopste leverancier?

Als je fotovoltaïsche zonnepanelen bezit en in Vlaanderen of Wallonië woont, moet je ook het prosumententarief in je elektriciteitskosten verrekenen als je een terugdraaiende meter hebt. Dit tarief wordt je aangerekend voor het gebruik van het distributienet. Daardoor kan de bijdrage aan de netkosten gestandaardiseerd worden, ongeacht het consumentenprofiel.

2. De transmissie- en distributiekosten

Via dit onderdeel van de factuur worden twee spelers op de energiemarkt vergoed:

• De elektriciteitsnetbeheerder (ENB), Elia,
• En de distributienetbeheerder (DNB) die actief is in de gemeente van de klant. De DNB stond vroeger bekend als de ‘intercommunale’.

In tegenstelling tot de kosten van energie liggen de transmissie- en distributiekosten vast en moeten ze door de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas goedgekeurd worden (CREG). Ze kunnen echter van regio tot regio verschillen, vooral afhankelijk van de bevolkingsdichtheid. Want het is uiteraard goedkoper om elektriciteit te leveren in een stad dan aan een handjevol gezinnen op het platteland.

>> Gratis tool: ontdek hier wie jouw DNB is

3. De belastingen en toeslagen

Deze laatste factuurpost omvat de door de federale overheid en de gewesten vastgelegde belastingen en toeslagen. De leverancier stuurt de factuur op en verrekent daarin de verschuldigde belasting. Daarna stort hij ze volledig door naar de overheden in kwestie.

Kortom, de consument heeft weinig speelruimte omdat hij alleen rechtstreeks invloed heeft op de prijs van de elektriciteit, d.w.z. het deel dat naar goeddunken van de leverancier bepaald wordt.

>> Lees ook: De onmisbare gids om je energiefactuur te begrijpen!

Een verschillende prijs per kWh, naargelang het soort meter voor elektriciteit

Bij het opstellen van de tarieven van elektriciteit moet de leverancier rekening houden met een technisch element: de elektriciteitsmeter. De drie belangrijkste modellen in België zijn:

• de enkelvoudige meter
• de tweevoudige meter
• de exclusief nachtmeter

Momenteel hebben we nog in Vlaanderen analoge meters, maar die laatste worden in sneltempo vervangen door digitale meters. In Wallonië en Brussel is de digitale meter nog niet verplicht.

De drie soorten meters zijn gekoppeld aan een specifiek elektriciteitstarief, waarmee de consument energie kan besparen door er optimaal gebruik van te maken.

De prijs van elektriciteit ’s nachts: de tweevoudige meter en de exclusief nachtmeter in de praktijk

Deze mogelijkheid om te besparen is met name het geval voor de tweevoudige uurtariefmeter. De meter heeft twee tellers en maakt onderscheid tussen twee tijdsperioden gedurende de hele dag: de piekuren, overdag en tijdens weekdagen, en de daluren, ’s nachts en in het weekend. Wat is de bedoeling? De consumenten ertoe aanmoedigen energieverslindende apparaten tijdens de daluren te laten draaien, om het overschot aan elektriciteit te gebruiken dat in België ’s nachts wordt geproduceerd. Zo groeide het idee om klanten tijdens deze periode een voordeeltarief aan te bieden. In ruil ligt het dagtarief in het tweevoudige systeem hoger dan het tarief van het enkelvoudige systeem.

De exclusief nachtmeter wordt meestal gebruikt door consumenten met een elektrische accumulatieverwarming. Het tarief ervan is doorgaans hetzelfde als dat in de daluren van het dag/nachtsysteem.

In 2023 heeft het Vlaamse Gewest bovendien een nieuw betalingssysteem ingevoerd dat de plaats van het dag- en nachtsysteem van de distributiekosten inneemt. Het is het capaciteitstarief, dat enerzijds varieert naargelang je energieverbruik, maar anderzijds ook naargelang het moment waarop je elektriciteit vebruikt. Dat nieuwe systeem optimaliseert de verbruiksstromen volgens de capaciteit van het net en vermijdt zo dat het overbelast wordt. Nog in Vlaanderen heeft de leverancier Engie dynamische prijscontracten op de markt gebracht waarvan de prijs voor elektriciteit op uurbasis berekend wordt volgens de tarieven van de groothandelsmarkt. Met deze aanpak kunnen sommige consumentenprofielen (in het bijzonder wie goed op zijn verbruik let) flink geld besparen.

Twijfel je tussen een enkelvoudige en tweevoudige meter?

De enkelvoudige en tweevoudige meters beantwoorden aan verschillende behoeften. Vooraleer je van elektriciteitsmeter verandert, ga je best je gewoonten na en bereken je op basis daarvan je verbruik. Is dat laag, dan kies je waarschijnlijk het best voor het normale tarief. Als je twijfelt over het type meter dat geïnstalleerd moet worden, kun je een e-mail sturen naar info@energie-vergelijker.be.

Wat is voordeliger: een vaste of variabele prijs voor elektriciteit?

Er bestaan natuurlijk verschillende soorten contracten, die de meeste energieleveranciers commercialiseren. Vaak heb je als consument de keuze uit drie verschillende formules: groene stroom, een 100% online-aanbod of een klassieke formule. Een parameter valt daar niet onder, namelijk het type prijs voor elektriciteit.

Die is ofwel vast, ofwel variabel, en beïnvloedt niet alleen de kost per kWh en die van de vaste vergoeding voor elektriciteit, maar ook de waarborg die aan de klant toegekend is.

Wat zijn vaste en variabele prijzen alweer?

Een vast tarief garandeert dat de elektriciteitsprijs per kWh tijdens de volledige looptijd van de energieleveringscontract ongewijzigd blijft. Dit geeft je een soort zekerheid, waarvoor je in ruil vaak een hogere vaste vergoeding betaalt. 

Een variabel tarief wordt op zich elk trimester of elke maand aangepast. Die stijging of daling krijg je als consument vaak pas te zien bij ontvangst van de jaarlijkse afrekening, hoewel je die prijs op elk moment kunt bekijken in je online klantenzone. Het risico bestaat dus dat je meer betaalt als de prijs van elektriciteit hoog staat.

Over het algemeen zijn variabele prijzen bij het sluiten van contracten aantrekkelijker dan vaste prijzen, omdat ze een groter risico met zich meebrengen.

Welk tarief is geschikt voor jou?

Om te hoge energiefacturen te vermijden, wordt in principe aangeraden te opteren voor een vast tarief voor elektriciteit voor wie op zeker wil spelen. Voor aardgas kan een variabel tarief dan weer interessanter zijn, omdat het minder onderhevig is aan prijsschommelingen. Dit belet overigens niet dat de prijs voor aardgas bij de ene leverancier interessanter is dan bij de andere.

Ook de actualiteit kan de situatie beïnvloeden. Als gevolg van de energiecrisis in 2021 en 2022 waren leveranciers gestopt met het bieden van contracten met vaste prijzen, om te voorkomen dat de consument veel hogere voorschotten moest betalen dan gemiddeld. Sinds 2023 zijn deze vaste contracten terug, al zijn ze momenteel een pak duurder dan de variabele.

Twee tips om het elektriciteitstarief op maat te kiezen

Wie de beste prijs voor elektriciteit probeert te vinden, ziet al snel door de bomen het bos niet meer. In alle gewesten samen bestaan er meer dan 360 tariefkaarten voor elektriciteit en gas voor professionele en particuliere klanten!

De meeste mensen kiezen er dan willekeurig een tarief uit, maar dat kan hen duur te staan komen. Wil je echt geld besparen, moet je rekening houden met je behoeften en een contract afsluiten op basis daarvan.

De slimme consument let niet alleen op de prijs wanneer hij er een geschikt aanbod uitkiest. Je houdt best ook rekening met het commercieel beleid en het milieubeleid wanneer je er een leverancier uitkiest, zodat deze niet zouden indruisen tegen je persoonlijke principes. Nadere toelichting…

1. Het juiste elektriciteitscontract kiezen

Als je je kosten zo laag mogelijk wilt houden, moet je er rekening mee houden dat sommige tariefplannen meer geschikt voor je zijn dan andere. Zo zijn er elektriciteitscontracten speciaal voor gezinnen, die een hoge bijdrage betalen maar een lage prijs per kWh.

Andere contracten zijn dan weer op maat van alleenstaanden die weinig verbruiken. Een relatief hoge elektriciteitsprijs wordt voor hen gecompenseerd door een voordelige abonnementsprijs.

Andere belangrijke criteria zijn bijvoorbeeld het type prijs (vast of variabel), alsook de voorwaarden en de duur van het contract.

---

Heb je hulp nodig om de elektriciteitsaanbiedingen te vergelijken en om te bepalen welke het best bij jouw profiel past? Je kan steeds bij een van onze medewerkers terecht via e-mail op info@energie-vergelijker.be.

2. De juiste energieleverancier kiezen

Twijfel je tussen de aanbiedingen van de verschillende energieleveranciers, dan kan je natuurlijk ook bij hen aankloppen.

>> Bekijk de lijst van leveranciers die actief zijn in België

Engie, Octa+, Mega… Ze bieden allemaal elektriciteit aan – maar daar stopt de gelijkenis dan ook! Om een keuze te maken, kan je volgende elementen in overweging nemen:

• de bereikbaarheid en kwaliteit van de klantendienst;
• de opties voor betaling van je facturen;
• eventuele promoties;
• de gebruiksvriendelijkheid van de website (eenvoudig en efficiënt surfen, antwoorden op je behoeften en vragen als klant);
• de aankoop- en investeringsstrategie van de leverancier: de meeste bedrijven verkopen groene stoom maar slechts weinigen bevorderen ook echt de productie van hernieuwbare energie. Vaak beperken ze zich tot het aankopen van een garantie van oorsprong. Volgens de rangschikking van Greenpeace vormen enkele elektriciteitsleveranciers zoals Ecopower en Eneco daar een uitzondering op.

Denk eraan dat je niet verplicht bent dezelfde leverancier voor gas en elektriciteit te nemen.

Elektriciteisprijzen vergelijken in Vlaanderen en Wallonië

Het is niet eenvoudig om een bedrijf de titel van beste elektriciteitsleverancier toe te kennen, alles hangt immers af van de criteria die je hanteert. Het is daarentegen wel mogelijk te weten wie de meest voordelige prijs biedt voor elektriciteit.

Hieronder vind je de aanbiedingen aan variabele prijs van de drie belangrijkste energieleveranciers in Vlaanderen en Wallonië.

Mei 2023

Leverancier	Naam van de aanbieding	Enkelvoudig (c€/kWh)	Tweevoudig (c€/kWh)		Exclusief nachtmeter (c€/kWh)	Bijdrage (€/jaar)
			Dag	Nacht
ENGIE	Easy Variabel	20,19	21,39	17,65	17,65	58,30
Luminus	Comfy Flex	20,16	23,25	16,99	16,99	63,60
TotalEnergies	Pixel	14,94	17,37	12,84	13,02	25

De tarieven in de tabel hierboven komen met de geschatte jaarprijzen overeen, volgens de methodologie van de VREG.

Benieuwd wat het goedkoopste elektriciteitsaanbod op de markt is? Gebruik dan onze door de CREG gecertificeerde vergelijker van prijzen van gas- en elektriciteitsleveranciers!

Prijzen voor elektriciteit vergelijken in Brussel

Is er onder de grote spelers op de energiemarkt één goedkope elektriciteitsleverancier die er bovenuit steekt? Hieronder vind je de aanbiedingen aan variabele prijs van de twee energieleveranciers in Brussel.

Mei 2023

Leverancier	Naam van de aanbieding	Enkelvoudig (c€/kWh)	Tweevoudig (c€/kWh)		Exclusief nachtmeter (c€/kWh)	Bijdrage (€/jaar)
			Dag	Nacht
ENGIE	Easy Variabel	20,19	21,39	17,65	17,65	58,30
TotalEnergies	Pixel	17,28	19,60	15,07	12,25	25

De tarieven in de tabel hierboven komen met de geschatte jaarprijzen overeen, volgens de methodologie van de VREG.

De evolutie van de prijs per kWh in België

In België is de energiemarkt volledig vrijgemaakt in 2007. Dat werd gedaan in het belang van de consument, al blijkt dat in de praktijk helaas anders uit te draaien.

Volgens de CREG-boordtabellen wordt een duidelijke stijging van de elektriciteitsprijzen in 2022 vastgesteld, tot ze een piek bereiken in oktober. Deze stijging is te wijten aan de moeilijkheden bij de bevoorrading als gevolg van de Russiche inval van Oekraïne. Sindsdien dalen de elektriciteitsprijzen geleidelijk en ze benaderen in april 2023 de prijzen van voor de invasie. In detail daalde de elektriciteitsfactuur van een gemiddeld Belgisch huishouden van 1.581,85 euro in april 2022 tot 1.279,90 euro in april 2023, d.w.z. een daling van 301,95 euro. Per regio is het verschil ook aanzienlijk:

• In Vlaanderen is de jaarlijkse factuur gedaald van 1.559,12 euro tot 1.211,45 euro;
• In Brussel is de prijs gedaald van 1.528,46 euro tot 1.265,47 euro;
• In Wallonië ging deze van 1.657,97 euro naar 1.362,80 euro.

Let toch op dat de btw op elektriciteit sinds 1 april 2023 definitief verlaagd is tot 6 %. Deze btw-verlaging was eerst een jaar eerder tijdelijk ingevoerd om de Belgische huishoudens te helpen bij de energiecrisis. Voordien lag de btw op 21 % voor elektriciteit en gas.

>> Lees volgend artikel om meer te weten over de prijsevolutie: Het is hét moment om van energiecontract te veranderen

Wat kun jij doen om de beste prijs voor elektriciteit te vinden en minder te betalen?

• Het eerste wat je kunt doen, is besparen op je verbruik. Denk er bijvoorbeeld aan je oude, energievretende toestellen te vervangen en elektriciteitslekken op te sporen.
• Vergelijk ook regelmatig de tarieven van de elektriciteits- en gasleveranciers. Gezien de soms ongunstige prijsschommelingen is dit zeer aan te bevelen — idealiter vind je een variabele prijs en profiteer je van de marktevolutie en mogelijke prijsdalingen.
• Mocht dat in de huidige conjunctuur niet mogelijk zijn, dan ga je best in op aantrekkelijke promoties of verander je van leverancier of tariefkaart zodra die verstreken zijn. Het goede nieuws is dat de overstap naar een ander energiecontract slechts enkele minuten in beslag neemt en kosteloos verloopt.
• Om aantrekkelijke tarieven te genieten, moet je echter vaak van elektriciteitsleverancier veranderen, want de meeste kortingen zijn voorbehouden aan nieuwe klanten. Maar maak je geen zorgen: het is snel en gratis.

>> Lees ook: Wanneer moet je de energieprijzen vergelijken?

• Bovendien is Energie-Vergelijker.be er om je stapsgewijs te begeleiden en je te helpen op je elektriciteit te besparen. Je kunt ons contacteren via info@energie-vergelijker.be.

Wat met de prijs van gas?

De prijs van gas is op dezelfde manier samengesteld als die van elektriciteit. Een factuur bestaat dus uit de energieprijs, de transmissie- en distributiekosten, de heffingen en de btw.

Het grote verschil tussen die twee energiebronnen ligt in de manier waarop de afrekneningsfactuur wordt opgemaakt, daar de meter gas het verbruikte energie in m³ telt in plaats van kWh. Nadat je de meterstanden hebt doorgestuurd, moet de leverancier die kubieke meters (het volume energie) in kWh (het verbruikte energie) omzetten op basis van een omzettingscoëfficient. Zo ontvangt de consument een meer nauwkeurige en rechtvaardige factuur.

Bovendien bestaat er in tegenstelling tot elektriciteit maar één gasmeter. Het tarief blijft dus hetzelfde onafhankelijk van het moment van de dag.

Wat de evolutie van de prijs voor gas betreft, is deze ook sinds de vrijmaking van de energiemarkt in België gestegen als gevolg van de inflatie, die de laatste tijden aanzienlijk hoog is als gevolg van de gezondheidscrisis en de oorlog in Oekraïne. Toch zijn de prijzen sinds begin 2023 aan het dalen. Volgens de boordtabel van de CREG daalde de jaarlijkse gasfactuur van 2.769,12 euro in april 2022 tot 1.520,86 euro in april 2023.