Wanneer de wind draait en de elektriciteitsprijzen doet dalen

De brutoprijzen voor elektriciteit zijn in het weekend van 7-8 december 2019 opmerkelijk gezakt, wat op sommige momenten zelfs tot een negatieve prijs heeft geleid. De oorzaak? Zachte temperaturen en een sterke wind die de windmolens op volle kracht liet draaien. Die weersomstandigheden hebben tot een overproductie van elektriciteit geleid. 

In het weekend van 7 en 8 december 2019 trok er een stevige wind door het hele land. Zo konden de windmolens in België meer elektriciteit opwekken dan we nodig hadden. In de nacht van zaterdag op zondag zakten de elektriciteitsprijzen tijdens enkele uren tot negatieve prijzen (-110 euro als laagste). België is niet het enige Europese land dat die dagen te veel produceerde. De Duitse windmolens zouden diezelfde periode tot wel 42.000 MWh elektriciteit hebben opgewekt!

Hoe verklaren we zo’n negatieve prijs?

We kunnen ons terecht afvragen hoe een negatief tarief eigenlijk mogelijk is. Het is niet meer dan het gevolg van de wet van vraag en aanbod. Als het elektriciteitsaanbod een bepaalde drempel overschrijdt, dan moet de markt op het Belgische elektriciteitsnet weer in balans worden gebracht. Om dat te doen, worden er in plaats van elektriciteit aan een positieve prijs te verkopen economische stimulansen toegekend:

• Ofwel aan bepaalde grote industriële ondernemingen opdat die tijdens deze productiepieken meer zouden verbruiken, waardoor verspilling van elektriciteit kan worden voorkomen;
• Ofwel aan bepaalde elektriciteitsproducenten, die dan worden betaald om hun elektriciteitscentrales tijdelijk te sluiten.

Zijn er alternatieven?

Met de huidige installaties waarover België beschikt, blijft het moeilijk om doeltreffend grote hoeveelheden elektriciteit op te slaan in periodes van overproductie. De opgewekte elektriciteit moet dus snel worden verbruikt als we ze niet verloren willen zien gaan.

Er zijn echter een paar recente initiatieven die dit opslagprobleem moeten oplossen. Neem nu de waterkrachtcentrale van Coo, die nu tot wel 5000 MWh per dag kan opslaan, of het project voor de bouw van een groene waterstoffabriek van Colruyt en Fluxys, die de overschot aan elektriciteit moet omzetten in gas (het ‘power to gas’ procedé genoemd).

Het hergebruik en de opslag van het teveel aan elektriciteit zouden het zo mogelijk maken om:

• enerzijds de financiële stimulansen voor producenten en industriële aan banden te leggen;
• en anderzijds een beter gespreide distributie te verzekeren. Dat zou het risico op een black-out aanzienlijk verkleinen. Denk maar aan de stroomuitval die het land in rep en roer zette in 2014.

Wat zijn de gevolgen voor de elektriciteitsfacturen van particulieren?

De kans is reëel dat deze prijsdaling niet echte gevolgen zal hebben voor de elektriciteitsfactuur van particulieren. Het gebeurt immers maar zelden dat leveranciers hun tarieven in real time opnieuw berekenen. Ze doen dat eerder maandelijks of driemaandelijks. Tenzij de weersomstandigheden die gunstig zijn voor een overproductie van elektriciteit aanhouden, zullen ze dan ook weinig tot geen invloed hebben op de facturen van particulieren. Vergeet bovendien niet dat de brutoprijs voor elektriciteit in Vlaanderen en Wallonië doorgaans slechts 25% van de hele eindfactuur bedraagt (30% in Brussel). De schommelingen in de elektriciteitsprijs hebben dus een beperkte impact op de facturen.

Sinds maart 2022 was de btw echter tijdelijk van 21 tot 6% verlaagd om de impact van de recordinflatie op energieprijzen te drukken. De ‘energiecomponent’ maakt dus nu 60 à 64% uit van de Belgische elektriciteitsfactuur. Vanaf 1 april 2023 wordt die maatregel trouwens permanent.

Toch raden we je aan om je tarieven regelmatig te vergelijken om de interessante voorwaarden die het hele jaar door kunnen worden aangeboden niet te missen. De gemiddelde elektriciteitsprijs voor particulieren is sinds oktober 2021 fors gestegen. Als je al een tijdje niet meer van energiecontract veranderde, is het nu misschien het moment om na te gaan of je nog altijd van de beste voorwaarden geniet.

>> Lees ook: Hoe wordt de prijs van elektriciteit per kWh in België bepaald?