CREG, VREG, CwaPe: wat doen onze energieregulatoren precies?

Sinds de vrijmaking van de energiemarkt in 2007 kreeg België er heel wat spelers bij die essentieel zijn voor het gezond functioneren van de vrije energiemarkt. De energieregulatoren horen daar ook bij. Iedereen heeft ervan gehoord, maar wat is hun takenpakket nu precies en hoe zijn de taken verdeeld over de verschillende gewesten? Energie-Vergelijker.be nam een kijkje achter de schermen van de energieregulatoren.

Wat is een energieregulator?

De naam doet het al vermoeden: een energieregulator heeft als missie de energiesector te reguleren. Zijn belangrijkste missie is m.a.w. het vlot functioneren van die energiemarkt te verzekeren. Maar dat is niet alles! Ook de consument heeft baat bij het bestaan van de energieregulator, aangezien de energieregulatoren als tussenpersoon kunnen optreden tussen de consument en de andere spelers. De energieregulatoren hebben namelijk als tweede missie over de rechten van de consumenten te waken.

In België hebben we 4 energieregulatoren, eentje op federaal niveau en dan nog één per gewest:

• De CREG, de federale regulator
• De VREG, de Vlaamse regulator
• Brugel, de Brusselse regulator
• De CWaPE, de Waalse regulator

Globaal genomen spelen deze vier elk dezelfde rol op hun respectievelijke grondgebied, enkel de CREG kan beslissingen nemen die door de regionale regulatoren uitgevoerd moeten worden.

De CREG, de regionale energieregulator in België

De CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) is de federale energieregulator in ons land. Zijn belangrijkste dagelijkse missies zijn:

• Waken over de transparantie en de gezonde concurrentie op de elektriciteits- en gasmarkt in België.
• De transportkosten goedkeuren die transmissienetbeheerders Elia (voor stroom) en Fluxys (voor aardgas) voorstellen.
• Waken over de belangen van de Belgische consumenten.
• Erover waken dat de energiemarkt strookt met het algemeen belang én inspeelt op de globale energiewereld.
• Raad geven aan de openbare macht.

De CREG heeft nog meer taken! Zo keurt ze om de drie maanden de toepassing van het nieuw sociaal tarief goed.

De verantwoordelijkheden en competenties van de CREG werden vastgelegd in de Belgische wet. Haar uitgaven worden gedekt door de gewestelijke bijdragen. Die mogen het oorspronkelijke budget van de Kamer van Vertegenwoordigers niet overschrijden.

De VREG, de energieregulator in Vlaanderen

De VREG (de Vlaamse regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) vind je op Vlaams grondgebied. De VREG leidt de werking van het elektriciteits- en gasnetwerk in goede banen, deelt tips met overheden zoals de regering of het Vlaams Parlement en lost eventuele conflicten tussen de verschillende marktactoren op (consumenten, leveranciers, transmissienetbeheerders).

Daarnaast moet de Vlaamse energieregulator licenties verlenen aan distributienetbeheerders en leveranciers die consumenten willen bedienen en groenstroomcertificaten uitreiken voor producenten van hernieuwbare energie.

Zo bereik je de VREG

Of je nu vragen hebt over de energiemarkt, een klacht of een ander probleem, de VREG is goed bereikbaar via verschillende kanalen:

• Via het online contactformulier
• Per mail op info@vreg.be

Heb je een klacht over de VREG, neem dan direct met hen contact op. Raakt het conflict niet opgelost, dan kan je terecht bij de Vlaamse Ombudsdienst Energie op het gratis nummer 1700 of per e-mail naar klachten@vlaamseombudsdienst.be.

Brugel, de energieregulator in Brussel

Brugel is een onafhankelijk orgaan van de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en bestaat uit een administratieve raad en een team adviseurs. Al sinds 2017 krijgt de energieregulator er steeds meer verantwoordelijkheden bij: naast de stroom- en aardgasmarkt is Brugel intussen ook verantwoordelijk voor water.

De drie belangrijkste taken van Brugel op vlak van water zijn:

1. De waterprijs controleren.
2. De algemene voorwaarden goedkeuren en een bemiddelingsdienst voorzien.
3. De openbare besturen adviseren omtrent de werking van de gewestelijke watersector.

Wat gas en stroom betreft, lijkt het takenpakket van Brugel op dat van de andere Belgische energieregulatoren. Zij zorgen elke dag dus voor de efficiëntie, de betrouwbaarheid en toegankelijkheid van het distributienet van alle producenten en consumenten. Daarnaast adviseert Brugel de Brusselse regering en het Brussels parlement en verzekert zij de goede werking van de markt in zijn geheel.

De CWaPE, de energieregulator in Wallonië

De CWaPE (“Commission Wallonne Pour l’Energie”) is een orgaan dat onafhankelijk van het gewest en de regering opereert. Op dagdagelijkse basis heeft zij twee hoofdtaken:

1. De plaatselijke Waalse autoriteiten adviseren over de energiemarkt op een gegeven gebied.
2. De verschillende spelers in de sector controleren en de correcte toepassing verzekeren van de regels en beslissingen van de openbare overheden in het Waals gewest.

In het kader van die tweede opdracht, keurt de CWaPE de distributienettarieven goed die de Waalse netbeheerders aanbrengen (Ores, Resa, REW, AIESH, AIEG), verzekert hij de vlotte werking van de netwerken, regelt hij en conflicten en, behandelt hij via zijn gewestelijke klachtendienst de klachten van consumenten die ontevreden zijn over hun DNB of energieleverancier.

Welke andere spelers zijn er in de energiemarkt?

De tijd van de intercommunalen en het monopolie van Engie als enige Belgische energieleverancier is lang voorbij. Tegenwoordig hebben we op de energiemarkt 5 belangrijke spelers:

1. Producenten
2. Transmissienetbeheerders (TNB)
3. Distributienetbeheerders (DNB)
4. Regulatoren
5. Stroom- en gasleveranciers

De energieproducenten

Zoals hun naam al doet vermoeden, maken de energieproducenten energie aan. In België is dat enkel stroom, omdat wij geen gas hebben. Aardgas voeren we in uit o.a. Nederland, Noorwegen, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.

In 2020 toonde een jaarlijks rapport van Elia over de energiemix in België dat de meeste stroom die aangemaakt wordt in België uit kerncentrales komt. Wind- en zonne-energie krijgen respectievelijk de tweede en derde plek. Hernieuwbare energie neemt gelukkig wel een steeds groter aandeel van de totale Belgische energieproduct in. Wind- en zonne-energie maakten in 2020 19% van de totale energiemix uit. In 2019 was dat nog 14%. Die stijging hebben we voor een groot deel te danken aan de toename van offshore windmolens.

De transmissienetbeheerders

De transmissienetbeheerders of TNB’s brengen energie van de plek waar ze aangemaakt wordt tot het distributienet. Stroom wordt getransporteerd via hoogspanningsnetten, gas wordt onder hoge druk vervoerd.

In België zijn er maar twee TNB’s:

1. Elia voor stroom
2. Fluxys voor aardgas

De distributienetbeheerders

In tegenstelling tot de transmissienetbeheerders zijn de distributienetbeheerders verdeeld over de gewesten en niet per energietype. In België hebben we er 7, waarvan 5 in Wallonië. Hun belangrijkste taak is stroom en gas van de distributiepunten naar de consumptiepunten te brengen (huis, gebouw, onderneming).

Ze zijn daarnaast verantwoordelijk voor de aansluitingen van elektriciteit en gas, het opnemen van de meters en elektrische pannes en gaslekken. In bepaalde specifieke gevallen kan een DNB zelfs direct je leverancier worden, mocht je bijvoorbeeld hebben met je leverancier.

De energieleveranciers

De energieleveranciers ken je vast wel. Jouw energieleverancier is je belangrijkste contact in de energiesector, omdat hij jou stroom en/of gas verkoopt. Een leverancier kan ook energieproducent zijn, maar dat is niet per se het geval en ook niet per se zijn hoofdtaak.

Anno 2024 zijn er zowat 50 energieleveranciers actief in België. Tot de bekendste behoren bijvoorbeeld Engie, TotalEnergies, Eneco en Luminus.

De energieleverancier legt ook de energieprijs vast. Dat is meteen het enige onderdeel van je energiefactuur dat onderhevig is aan marktconcurrentie. Het is dus een goed idee om die prijzen regelmatig te vergelijken om steeds van het meest voordelige tarief te kunnen profiteren.