Zal het capaciteitstarief in Vlaanderen worden uitgebreid naar heel België?

De energiefactuur van Vlaamse huishoudens zal er in 2023 anders uitzien. De VREG heeft namelijk een capaciteitstarief voor de netwerkkosten aangekondigd. Wat betekent dat precies? Welke gevolgen zal dit hebben voor je verbruiksgewoonten en je elektriciteitsfacturen? En mogen we in de toekomst hetzelfde verwachten in Brussel en Wallonië? Energie-Vergelijker.be maakt voor jou de balans op.

De plannen worden nu steeds concreter: vanaf 1 januari 2023 moeten de huishoudens in Vlaanderen een capaciteitstarief betalen. Dit tarief varieert naargelang het moment van hun verbruik. Dit systeem zou dus op termijn de piek- en daltarieven moeten vervangen.

Het nieuws werd niet bepaald op gejuich onthaald! Veel huishoudens maken zich zorgen. Ze denken dat hun toekomstige energiefacturen bruusk zullen stijgen met deze nieuwe manier om de netkosten te berekenen. Nochtans probeert de VREG (Vlaamse regulator) ons te sussen: dit zal niet het geval zijn — integendeel zelfs — zolang je maar slim omgaat met je elektriciteitsverbruik.

Maar laten we eerst eens kijken wat er precies schuilgaat achter dit beruchte capaciteitstarief.

>> Vergelijk je elektriciteitstarieven en betaal minder

Wat is dat nieuwe capaciteitstarief in Vlaanderen nu eigenlijk?

In de prijs die je voor je energie betaalt, zit nu een deel waarmee je gebruik van het net wordt bekostigd. Dit zijn de netkosten. Ze bedragen ongeveer een vijfde van je elektriciteitsfactuur. Ze worden berekend op basis van het aantal kilowattuur (kWh) dat je verbruikt.

Vanaf 2023 zullen die kosten op een andere manier worden berekend. In een notendop: in plaats van enkel naar je verbruik te kijken, zal in dit capaciteitstarief ook rekening worden gehouden met het moment waarop je elektriciteit verbruikt. Zo wordt je hoogste kwartiervermogen dat je in een maand hebt gebruikt geregistreerd. Dit is je ‘piekvermogen’. Aan het einde van het jaar kijkt de regulator naar het gemiddelde van je hoogste pieken van iedere maand. Zo bepaalt hij je capaciteitstarief.

Wist je dit al? De VREG beveelt aan je hoogste kwartiervermogens onder het gemiddelde van 3,15 kW te houden. Als je daar boven zit, is er een kans dat je factuur stijgt. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn als je tegelijkertijd je elektrische oven, je vaatwasser en je strijkijzer gebruikt terwijl je elektrische wagen staat te herladen.

Kortom, je hebt er alle belang bij om je elektriciteitsverbruik te spreiden!

Waarom die verandering?

Dit nieuwe systeem moet de gebruiksstromen van het net optimaliseren naargelang zijn vermogen. Dit zou moeten leiden tot een slimmer elektriciteitsverbruik, met minder verspilling.

Dit betere beheer van de netstromen is een noodzaak geworden nu er steeds meer elektrische wagens, warmtepompen en zonnepanelen zijn. Want als er niets verandert, zal het huidige elektriciteitsnet binnenkort niet meer volstaan om momenten van intensief gebruik te dragen. Er waren dus twee opties: miljoenen investeren om de capaciteit van de netten te verhogen (en die kosten worden doorberekend in de facturen) of de huishoudens en ondernemingen aanmoedigen om hun verbruik efficiënter te spreiden. De VREG koos voor dat tweede.

Weet trouwens dat je dankzij dit capaciteitstarief kunt profiteren van productiepieken om je kosten te drukken. Want als je meer verbruikt op momenten dat de windmolens op volle kracht draaien, zou je minder moeten betalen dan in een periode dat er minder elektriciteit wordt opgewekt. Die aanpassing zal ongetwijfeld nauwkeuriger zijn dan de traditionele dag- en nachttarieven die nu gelden.

Gaan ook het Brussels Gewest en Wallonië dat capaciteitstarief in de toekomst toepassen?

Tot dusver hebben noch Sibelga, noch CWaPE zich hierover uitgesproken. Die reactie was te verwachten. De regulatoren in Brussel en Wallonië hebben er dan ook alle belang bij om de impact van zo’n maatregel in Vlaanderen af te wachten voor ze die zelf invoeren.

De woordvoerder van Sibelga, Philippe Massart, had zich in 2014 wel al laten ontvallen dat de afschaffing van het dag- en nachttarief een logische evolutie zou zijn. “We moeten de mensen stimuleren om te verbruiken wanneer er wind en zon is”, had hij daaraan toegevoegd. En dat zou met het capaciteitstarief in Vlaanderen wel eens kunnen gebeuren.

En de CWaPE? De huidige nettarieven gelden tot 2023. Voor de volgende periode (2024-2028) werd er concreet nog niets afgesproken.

Welke gevolgen voor je verbruik en je elektriciteitsfacturen?

Mag je je aan gepeperde facturen verwachten?

Dit toekomstige tarief kan overkomen als een soort ‘straf’ voor huishoudens die niet verantwoord omgaan met hun elektriciteitsverbruik. Toch hoopt de VREG dat dit ze net zal aanmoedigen om zich aan te passen om de hoge verbruikspieken te vermijden en zo dus hun facturen te verlagen.

Hoe dan ook is het moeilijk om nu al te zeggen hoe de situatie zal evolueren. Sommige huishoudens beschikken niet over de middelen om hun oude huishoudtoestellen te vervangen door energiezuinige modellen. Zij dreigen dus vaker in een verbruikspiek terecht te komen. Zullen zij in Vlaanderen op premies kunnen rekenen? Dat is nog zeer twijfelachtig.

Weet tot slot ook dat huishoudens met een nogal lage consumptiepiek (onder 2,5 kW) ook wel eens zouden kunnen worden afgestraft door het capaciteitstarief. Want volgens de VRT zouden zij dan hogere netkosten moeten betalen dan nu.

Welke toekomst gaan elektrische wagens en warmtepompen tegemoet?

De vraag die het vaakst werd gesteld sinds de aankondiging van dit nieuwe tarief, is wat er gaat gebeuren met de elektrische wagens en warmtepompen. Want hoewel dit beide duurzame investeringen zijn, verbruiken ze wel behoorlijk wat elektriciteit …

Zijn elektrische mobiliteit en verwarming wel verenigbaar met dit capaciteitstarief? In principe wel. Maar je zult wel op bepaalde details moeten letten. Laad je elektrische wagen bijvoorbeeld trager op wanneer je andere toestellen gebruikt. Overweeg ook de installatie van een thuisbatterij voor je zonnepanelen. Zo kun je de elektriciteit die je zelf opwekte gebruiken om je auto te herladen of je warmtepomp van stroom te voorzien.

Hoe vermijd je een gepeperde factuur?

We schreven het hierboven al: het eerste wat je moet doen, is je elektriciteitsverbruik spreiden. Vermijd dat je 15 minuten lang verschillende energieverslindende toestellen tegelijk gebruikt. Zo vermijd je pieken van meer dan het gemiddelde van 3,15 kW en zal je capaciteitstarief lager blijven.

In dit hele verhaal speelt je slimme teller trouwens een belangrijke rol. Die zou je namelijk moeten kunnen vertellen op welke momenten de capaciteit van het net het grootst is. En op die momenten kun je gerust wat meer verbruiken (bijvoorbeeld om je auto te herladen of de was te doen). Dat de slimme meter nog niet alle Vlaamse harten heeft veroverd, bewijst het feit dat heel wat Vlamingen de plaatsing weigeren.

Tot slot kun je ook iets doen aan het energiegedeelte van je factuur. Vergelijk daarom regelmatig je tarieven. Zo ben je zeker dat je altijd van het interessantste energiecontract geniet. Energie-Vergelijker.be kan je hierbij helpen. Je kunt de energieleveranciers snel vergelijken met onze webtool.

Heb je liever persoonlijk advies? Bel dan gratis naar onze energieconsulenten. Zij zullen je situatie dan samen met jou analyseren.

Kortom

Moeten we bang zijn voor het capaciteitstarief in Vlaanderen? En zal het in de toekomst worden toegepast in heel België? We beschikken momenteel over te weinig elementen om die vragen te kunnen beantwoorden. Een wijziging van de methode voor de berekening van de netkosten lijkt noodzakelijk om ons aan een leven met meer hernieuwbare energie aan te passen. Maar zal dit ten koste gaan van het energiebudget van de huishoudens? Laten we hopen van niet!

Wat vind jij van dit nieuwe capaciteitstarief? Ben je voor of tegen? We horen het graag in de comments!