Om de spectaculaire stijging van de energieprijzen tegen te gaan, had de regering midden februari 2022 besloten de btw op elektriciteitsrekeningen tijdelijk te verlagen van 21% tot 6%. Midden maart 2022 was hetzelfde besloten voor de gasrekeningen. Bovendien was de uitbreiding van het sociaal tarief naar bepaalde consumentenprofielen ook verlengd. Welke maatregelen zijn nu nog van kracht? Welke potentiële besparingen konden Belgische huishoudens met deze aanpassingen realiseren? Wanneer komen die maatregelen tot een einde?

De stijging van de energieprijzen onder de loep

Het is al lang geen verrassing meer: de energieprijzen zijn sinds het laatste kwartaal van 2021 blijven stijgen. Volgens de boordtabellen van de CREG, de federale energieregulator in België, was de gemiddelde elektriciteitsfactuur aan het einde van de derde kwartaal van 2022 in een jaar tijd gestegen van 1.017,50 euro naar 2.119,72* euro, een toename met 108,3%.  De gemiddelde gasrekening was in diezelfde periode met maar liefst 71,6% omhoog gegaan, van 1.739,29 euro naar 2.984,78* euro.

De oorzaken van die toename waren talrijk: het grote geopolitieke conflict tussen Oekraïne en Rusland, de hervatting van de economische activiteiten in het ‘post-coronatijdperk’, de afname van de gasvoorraden op het Europese continent en de stijgende kostprijs van een ton CO₂. Sindsdien lijken de energieprijzen op de markten langzaam te dalen als gevolg van de inspanningen van de Europese landen om de nationale gasvoorraden aan te vullen en de relatief zachte temperaturen van de winter 2022-2023.

>> Lees ook: Stijgende energieprijzen op de groothandelsmarkt: volgt jouw factuur?

Om de dramatische stijging van de energieprijzen te compenseren, die eind 2021 had begonnen, had de regering reeds het initiatief genomen om vanaf 1 januari 2022 verschillende maatregelen in te voeren om de huishoudens te helpen. Zo was m.n. het sociaal tarief naar verschillende categorieën van consumenten uitgebreid. Bovendien had de federale regering een Gas-Elektriciteitsfonds opgericht, waardoor OCMW’s materiële hulp kunnen verlenen aan mensen die niet van het genoemde sociale tarief kunnen profiteren.

Tot slot was de federale bijdrage op de energierekening vervangen door een accijns. Deze verandering is belangrijk omdat ze impliceert dat dit deel van de rekening niet langer automatisch stijgt, wat met de heffing wel het geval was. Aangezien de federale bijdrage als een toeslag op de energierekening wordt beschouwd, hangt het bedrag af van de hoeveelheid elektriciteit en gas die de eindverbruiker verbruikt. Een accijns is daarentegen een indirecte belasting op het verbruik of gebruik van bepaalde producten. Het bedrag staat dus vast. Het kabinet van Minister van Energie Tinne Van Der Straeten schat dat deze ‘bevriezing’ de impact van de prijsstijging op de factuur van huishoudens een eerste keer heeft kunnen beperken.

Laten we nu kijken wat er van die maatregelen overblijft en welke andere veranderingen en tegemoetkomingen inzake energie werden aangekondigd om de Belgische huishoudens te ondersteunen.

>> Energie-Vergelijker.be maakt een stand van zaken op over de prijsstijgingen in 2021 en de wijzigingen voor 2022

*Gegevens van september 2021 en september 2022. Sinds 1 maart 2022 bedraagt de btw op elektriciteit 6% i.p.v. 21%, wat sinds 1 april 2022 ook voor gas geldt. Bovendien heeft de CREG in april 2022 het gemiddelde gasverbruik van een Belgisch huishouden verlaagd van 23.260 kWh/jaar tot 17.000 kWh/jaar.

Welke energieleverancier past het beste bij jou? Maak een vergelijking om het antwoord te vinden!
Ik vergelijk nu

De btw op elektriciteits- en gasrekeningen wordt verlaagd van 21% naar 6%

In een poging de portefeuille van de Belgen te ontlasten, had de regering ingestemd met een btw-verlaging op elektriciteitsrekeningen van 21% naar 6%, en dat in eerste instantie voor de periode van 1 maart tot 30 september 2022. Om technische en organisatorische redenen was deze maatregel vanaf april echter toegepast op de voorschotfacturen. Febeg, de federatie van energieleveranciers in België, stelde in een persbericht immers dat “de btw-verlaging eenvoudig uit te voeren lijkt, maar dat dit in de realiteit niet het geval is. Alle mededelingen aan klanten en autoriteiten moeten worden aangepast. Daartoe moeten tientallen interne processen veranderd en grondig getest worden“.

Half maart was het Kernkabinet opnieuw bijeengekomen om enkele van zijn besluiten van februari te herzien. Vanaf dat moment was de btw-verlaging ook toegepast op aardgas. Die ingreep was van kracht op 1 april 2022. Maar net als bij elektriciteit was deze verlaging om praktische redenen pas zichtbaar op de voorschotfacturen van de maand die volgde op de inwerkingtreding van de maatregel.

Aangezien de energiecrisis lang aanhield, had de regering uiteindelijk beslist de btw-verlaging tot 6% te verlengen eerst tot en met 31 december 2022 en dan tot en met 31 maart 2022. Er circuleerden echter geruchten dat deze btw-verlaging naar 6% op elektriciteit en gas misschien permanent zou kunnen worden.

En sinds 6 februari 2023 kunnen we dat gerucht laten rusten: vanaf 1 april 2023 wordt de btw op 6% voor zowel gas als elektriciteit wel verlengd voor onbepaalde tijd. Dat besluit gaat echter gepaard met een hervorming van het accijnssysteem om de misgelopen inkomsten te compenseren. In tegenstelling tot de btw, die proportioneel is, is een accijns een vaste belasting en volgt hij dus niet de energieprijs. Daarenboven kondigt de regering aan dat het suplus aan inkomsten die via dit accijnssysteem worden geïnd zal worden herverdeeld over de consumenten in de vorm van lagere accijnzen op het basisverbruik. Volgens het kabinet van de minister van Energie zou deze nieuwe maatregel moeten resulteren in een verhoging van de factuur met tussen 10 en 20 euro per maand.

Maar hoe komt dit verschil in btw concreet tot uiting in de rekening? Uitgaande van een ‘doorsnee’ gezin van vier personen (twee volwassenen en twee kinderen), dat jaarlijks gemiddeld 3.500 kWh aan elektriciteit et 17.000 kWh aan gas verbruikt, bedraagt de potentiële besparing ongeveer 660 euro per jaar (op basis van de energieprijzen in januari 2023).

Verlenging van het sociaal tarief tot en met juni

In februari 2021 had de federale regering besloten het sociaal tarief uit te breiden naar de begunstigden van een verhoogde tegemoetkoming (BVT-statuut). Dat betekent dat diverse consumentenprofielen, zoals gepensioneerden en eenoudergezinnen in moeilijkheden die bepaalde tegemoetkomingen ontvangen of mensen met een bruto jaarinkomen van 20.000 euro of minder toegang hadden gekregen tot die maatregel. Dat had als doel om de meest kwetsbare gezinnen te helpen in de gezondheidscrisis.

De uitbreiding van het sociaal tarief was trouwens in eerste instantie al verlengd tot maart 2022. Met het oog op de huidige economische en energiegerelateerde context had de regering echter besloten deze maatregel te verlengen, eerst tot eind september 2022, dan tot 31 december 2022 en ten slotte tot en met 31 maart 2023. Daardoor hebben bijna een miljoen Belgische huishoudens van dit tarief kunnen profiteren, hetzij ongeveer een vijfde van de huishoudens van het land.

In het kernakkoord van 6 februari 2023 is er beslist om terug naar de klassieke voorwaarden voor het sociaal tarief geleidelijk te keren, waarvoor de Belgen met het BVT-statuut dus niet meer in aanmerking zullen komen. Hoewel de pers eerst aankondigde dat het einde van het sociaal tarief geleidelijk zou gebeuren, zal het in de praktijk in een enkel ogenblik aflopen: vanaf 1 juli 2023 geeft de verhoogde tegemoetkoming geen recht meer op het sociaal tarief voor elektriciteit en gas.

Op de hoogte blijven van de energiemarkt? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Tank tal van goede advies om uw energiefacturen te verminderen.
Ik schrijf me in Onze beste tips elke maand!

De toekenning van een energiecheque

Goed nieuws voor de hele bevolking! Bovenop de btw-verlaging heeft de federale regering besloten een energiecheque  (ook wel ‘verwarmingspremie’ genoemd) ten bedrage van 100 euro toe te kennen.

Er was weinig informatie vrijgegeven over wanneer de cheque in werking zou treden, maar deze begon toegekend te worden in de derde week van april 2022.

Concreet is deze verwarmingspremie in een keer worden afgetrokken van de elektriciteitsrekening van Belgen met een residentieel contract, ongeacht of het een contract met vaste of variabele prijs is. Volgens de regering is de toekenning van deze korting op de elektriciteitsrekening de beste manier om de premie aan alle Belgische huishoudens toe te kennen, ongeacht hun verwarmingsmethode (elektriciteit, gas, olie of pellets). Als je voor welke reden dan ook de energiecheque nog niet hebt ontvangen, kunnen consumenten deze tot 1 november 2022 aanvragen op de website van de FOD Economie.

De ‘basispakketten’, of maandelijkse energiepremies

Enkele maanden later werd tijdens de Kernvergadering van midden september 2022 besloten een ‘basispakket energie‘ toe te kennen voor de maanden november en december 2022. Deze maatregel heeft als doel om de middenklasse te ondersteunen, met uitsluiting van de begunstigden van het (uitgebreide) sociaal tarief en consumenten met een vast contract van vóór oktober 2021. De kortingen bedragen 61 euro per maand voor elektriciteit en 135 euro per maand voor gas, maar vanaf een ‘netto belastbaar inkomen’ van meer dan 62.000 euro per jaar en 125.000 euro per jaar voor koppels wordt hier een bijdrage op geheven.

In de praktijk werden deze maandelijkse tegemoetkomingen in één keer afgetrokken van de energiefactuur van december. Het is echter mogelijk dat je deze subsidies nog niet hebt gekregen, zelfs als je aan bovenstaande criteria voldoet. Dat komt door vertragingen bij de energieleveranciers en de FOD Economie. Als dit voor jou het geval is, kun je vanaf 23 januari 2023 een aanvraag indienen op de website van de FOD.

Kort daarna besloot de regering deze maandelijkse premies te verlengen tot maart 2023. Zoals het eerste ‘basispakket’ voor november en december 2022, zullen deze zeker in de vorm van één enkel bedrag in mindering worden gebracht op een van de voorschotfacturen voor de betrokken maanden. De maatregel is echter nog niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en de CREG heeft het benodigde budget nog niet naar de energieleveranciers gestuurd. Daarom zal het waarschijnlijk enige tijd duren voordat dit tweede pakket wordt toegekend.

Unieke automatische korting voor stookolie, butaan en propaan

Bij het overleg van half maart besloot het Kernkabinet ook een eenmalige automatische verlaging toe te kennen aan alle huishoudens die met stookolie, butaangas of propaangas verwarmen en die geleverd zijn tussen 15 november 2022 en 31 maart 2023. Deze maatregel geldt met terugwerkende kracht voor het hele jaar 2022. Mensen die net een nieuwe bestelling voor stookolie hebben geplaatst, hoeven deze dus niet te annuleren om van de korting te genieten: je krijgt ze in elk geval in de loop van het jaar.

De korting bedroeg oorspronkelijk 225 euro, maar deze werd na een beslissing van de Kern in september 2022 verhoogd tot 300 euro. De consumenten die hun aanvraag hiervoor al hadden ingediend zullen de resterende 75 euro automatisch ontvangen. Als de aanvraag nog niet is gedaan, kan deze tot 30 april 2023 worden ingediend.

Een tussenkomst van 250 euro voor verwarming op pellets

In haar federale begroting voor 2023 heeft de Belgische overheid deze keer gedacht aan de huishoudens die verwarmen met pellets, die tot dan toe geen steun hadden gekregen. Net als voor stookolie, propaan en butaan zullen Belgen die met pellets verwarmen recht op een eenmalige premie van 250 euro hebben ter compensatie van de stijging van de prijs van pellets, die bijna verdubbeld is in het afgelopen jaar.

Om in aanmerking te kunnen komen voor deze tussenkomst moeten pellets je voornaamste verwarmingsbron zijn (zoals met een pelletketel) en moet je dit kunnen bewijzen, bijvoorbeeld met facturen.

En de toekomst?

Naast de hierboven vermelde wijzigingen en verlengingen zijn tijdens het overlegcomité eind augustus en de Kernvergadering midden september 2022 ook andere maatregelen aangekondigd:

  • De vermindering van het verbruik federale overheidsgebouwen voor verwarming en verlichting;
  • De belasting op overwinsten uit verschillende energiesectoren, met name kernenergie, om de middenklasse te hulp te komen;
  • De mogelijkheid voor huishoudens om de betaling van kapitaalaflossingen op hun hypotheek uit te stellen als de energiefacturen deze te boven gaan;
  • De mogelijkheid voor zelfstandigen en bedrijven om de betaling van werkgeversbijdragen en belastingen uit te stellen, de versoepeling van de tijdelijke werkloosheid, de invoering van een moratorium op faillissement en een verlaging van de accijnzen op elektriciteit en gas tot het Europees minimum in november en december.

Geen directe verlaging of plafonnering van de energieprijzen, helaas. Het onderwerp wordt echter in Europese kringen wel besproken, omdat krachtige maatregelen maar op dat niveau kunnen worden genomen. In België werd besloten, ondanks de sluiting van de derde reactor van de kerncentrale van Doel, dat Doel 4 en Tihange 3 nog 10 jaar operationeel zouden blijven. Bovendien onderhandelt de overheid van het land over de levensduurverlenging tot het einde van winter van Tihange 2, dat op 1 februari 2023 buiten werking moet worden gesteld.

Zullen al die maatregelen je energiefacturen terugbrengen tot het niveau van vroeger? Het is onwaarschijnlijk in de nabije toekomst. Als consument kun je echter wel al actie ondernemen om de stijging van je energierekening te beperken. Een eerste stap bestaat erin je huidige contract te vergelijken met de tarieven die momenteel op de markt worden aangeboden. Gebruik daartoe ons online vergelijkingsinstrument of neem gratis contact op met onze adviseurs via info@energie-vergelijker.be.

Wist je dit? Energie-vergelijker.be is het eerste platform om energieprijzen te vergelijken dat door de CREG is gecertificeerd. Dit kwaliteitslabel garandeert de gebruikers een intuïtieve, duidelijke, niet-misleidende en gemakkelijk te gebruiken dienstverlening.

Vergelijk nu de prijs van elektriciteit en aardgas en bespaar op uw globale energiefactuur ! Kies voor het beste stroom- en/of aardgasaanbod en bespaar tot 225 euro. Ontdek welk bedrag jij bespaart.
Ik vergelijk en bespaar Gratis vergelijking


Bronnen: